Praktijkvenster I: het Initiatief Bewust Bodemgebruik

Het Initiatief Bewust Bodemgebruik is ontstaan als een initiatief van enkele betrokken medewerkers van overheden en bedrijfsleven. Met hun initiatief willen ze laten zien dat het bodem- en watersysteem een enorme, maar vaak onzichtbare en niet-erkende, bijdrage levert aan grote maatschappelijke vraagstukken zoals gezond voedsel, schoon drinkwater en duurzame energie. Door die meerwaarde zichtbaar te maken willen ze een bijdrage leveren aan een meer duurzame bescherming én ontwikkeling van bodem en ondergrond.

Nieuwe verhalen, nieuwe perspectieven over de maatschappelijke meerwaarde van bodem en ondergrond staan in hun dialoog centraal. Verhaallijnen worden verder uitgewerkt en mensen worden aangemoedigd hun verhaal te vertellen. Daarvoor worden steeds nieuwe podia geboden in de vorm van ambassadeursbijeenkomsten, denktanks en brede bijeenkomsten. Zo worden verhalen verteld, verrijkt en verbonden om concrete veranderingen in gang te zetten.

Het verhaal met de in de praktijk ervaren dillema’s, opgetekend in de publicatie Bodemspiegel, sloeg aan. Het was de aanleiding tot de organisatie van een ‘Week van de Bodem’. In deze week bezochten meer dan drieduizend bodemprofessionals de bijeenkomsten die her en der in het land werden georganiseerd. Hierin werd de kernboodschap van het Initiatief Bewust Bodemgebruik geagendeerd. Het bleek de start van een proces waarin een levend netwerk van inmiddels meer dan zeventig organisaties en enkele honderden mensen werken aan het uitwerken van een verhaal over de bodem. Een netwerk dat zich inmiddels uitstrekt tot in de energieke samenleving en tot in de instituties van de overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap.

De leidende ambitie van het Initiatief heeft een grote impact. Het heeft bijvoorbeeld geleid tot een bestuurlijk convenant over de transitie van het bodembeleid, het voornemen van het kabinet om een rijksstructuurvisie Ondergrond te maken en een radicale verandering van de uitvoeringspraktijk, met een reeks van nieuwe gebiedsprocessen en gebiedsdossiers. Bovendien zien de betrokken partijen elkaar niet meer als bedreigend of als concurrent maar als – via de bodem verbonden – samenwerkingspartners.

Praktijkvenster II: Zwolle Kampen Netwerkstad

De regio Zwolle-Kampen had in de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening geen plek, was daardoor geen gesprekspartner voor de rijksoverheid en niet in beeld voor investeringen. Met oog op bekendheid in Den Haag is het programma Zwolle Kampen Netwerkstad opgericht. Voor de provincie vormt het programma het vehikel om regionale kwesties neer te zetten in het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT). Inmiddels vormt het programma voor de twee steden vooral de agenda richting de provincie. Doel is een gedeelde prioriteitstelling op het vlak van ruimtelijke en infrastructurele investeringen. Dit is alleen mogelijk als op netwerkstadniveau nagedacht wordt over de regionale en lokale programmering. Werkenderwijs zijn steden en provincie ook kennis gaan delen en sinds 2012 worden services gedeeld, bijvoorbeeld op het gebied van ICT en personeelszorg. De samenwerking krijgt meer kracht door het investeringsprogramma en economische samenwerking in de bredere regio met 16 gemeenten in Overijssel, Drenthe en Flevoland.

Het programma is zo licht mogelijk ingestoken en bestaat uit een regiegroep met topbestuurders. Daarnaast zitten bestuurscommissies op vier belangrijke thema’s met elk een programma(lijn)trekker vanuit deelnemende organisaties: sterke steden, economische ontwikkeling, bereikbaarheid en mobiliteit en kwaliteit van leven. Het bureau organiseert gestructureerd overleg, helpt programmeren en doet de marketing en communicatie. Het programma vormt het dwarsverband tussen losse projecten binnen de programmalijnen én de bestuurlijke agendering bij GS en in het MIRT.